Pierwszym i najważniejszym czynnikiem decydującym o właściwym doborze materaca jest jego twardość. Dla jednych optymalny będzie materac miękki, dla innych twardy. Pozostałe cechy, jak typ, materiały, z jakich jest wykonany czy też ich jakość, również są niezmiernie istotne. Jednak jeśli do preferencji użytkownika najbardziej pasuje materac miękki, to nawet najlepszy gatunkowo i zaawansowany technologicznie materac twardy, po prostu nie sprawdzi się. W jaki sposób określić jaka twardość będzie optymalna? Najlepszym rozwiązaniem jest przetestowanie materaca, jednak z różnych względów nie zawsze jest to możliwe. Panuje przekonanie, że mężczyźni częściej wybierają materace twarde, a kobiety materace miękkie.
Jednak każdy z nas jest inny i nie powinno się polegać wyłącznie na utartych schematach. Podpowiedzią może być to, jakiego materaca używa się obecnie, często po informacjach na metce możliwe jest określenie jego twardości. Warto również pamiętać, że w łóżkach dwuosobowych istnieje możliwość wstawienia dwóch różnych materacy tak, by każdy z użytkowników wypoczywał na materacu dobranym dokładnie pod jego preferencje. Podczas dobierania materaca dobrze również wziąć pod uwagę swoją sylwetkę. Osobom szczupłym i dzieciom częściej zwykle będzie wygodniej na materacach miękkich. Natomiast osobom o większej wadze częściej odpowiadają materace twardsze, gdyż lepiej kompensują ciężar ich ciała, pozwalając na bardziej naturalną i anatomicznie korzystną pozycję.
Po zdecydowaniu się na materace miękkie, pozostaje określić pozostałe cechy, które pozwolą jak najlepiej dopasować go do indywidualnych potrzeb. Czy powinien być piankowy, sprężynowy, a może hybrydowy? Z pianki lateksowej, czy wysokoelastycznej pianki HR? Każdy z materiałów ma swoje unikalne cechy, pozwalające idealnie dopasować miękkie materace do indywidualnych potrzeb. Przykładowo, osoby z chorym kręgosłupem często decydują się na wybór materacy lateksowych, posiadających najwyższy współczynnik elastyczności, a co za tym idzie oferujących najlepsze podparcie w kategorii miękkich materacy.
Są jednak stosunkowo drogie. Tańsze, a wciąż charakteryzujące się bardzo dobrym wskaźnikiem elastyczności są hybrydowe z warstwą sprężyn typu multipocket oraz warstwą pianki wysokoelastycznej HR. Ważna jest także warstwa wierzchnia materaca miękkiego (podobnie zresztą jest w przypadku wszystkich typów materacy) – pokrowiec powinien jak najlepiej odprowadzać wilgoć, być hipoalergiczny, łatwy w czyszczeniu oraz wytrzymały.